Zależność pomiędzy zaburzeniami ze spektrum autyzmu a innymi zaburzeniami pokrewnymi jest niezwykle złożona i niesie za sobą wiele dylematów diagnostycznych. Pomimo poszerzenia wiedzy na ten temat wciąż nie ma jasnych i jednoznacznych danych dotyczących epidemiologii, symptomatologii i czynników sprzyjających ich występowaniu.
Jak pisze B. Winczura w swoim artykule: według ostatnich danych 70% osób ze spektrum autyzmu może mieć jedno zaburzenie współwystępujące, a 40% tej populacji dwa lub więcej zaburzeń dodatkowych (DSM – 5, 2013). W badaniach prowadzonych przez M.L. Mattila i in.(2010) u 75% dorosłych osób z ASD zdiagnozowano dodatkowe zaburzenie stanu psychicznego (od jednego do kilku współwystępujących), które znacząco obniżają poziom funkcjonowania. Do najczęstszych zaliczono: zaburzenia zachowania (44%), zaburzenia lękowe (42%) i tiki (26%). Z wielu obserwacji klinicznych i badań wynika, że z autyzmem może występować równocześnie również zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD).
Objawy tych dwóch zaburzeń często nakładają się, a nawet wchodzą w interakcję i utrudniają proces diagnostyczny. Symptomy obu zaburzeń zmieniają się wraz z wiekiem osoby, zmienia się ich natężenie oraz sposób postrzegania przez społeczeństwo (zachowania niezgodne z wiekiem rozwojowym).
Z uwagi na liczne trudności związane z diagnozowaniem zarówno spektrum autyzmu, jak i zespołu nadpobudliwości psychoruchowej kompetentne postawienie diagnozy wymaga zespołu specjalistów. W procesie diagnostycznym wykorzystuje się badania przesiewowe, testy psychologiczne, dokonuje się obserwacji oraz zbiera wywiad z opiekunami osoby z trudnościami rozwojowymi lub z samą osobą zainteresowaną diagnozą. Proces diagnostyczny oraz metody używane w jego trakcie powinny być dostosowane do wieku oraz poziomu funkcjonowania danej osoby.
Oddziaływania terapeutyczne w wielu obszarach mogą być podobne w przypadku obu zaburzeń. Terapie stosowane u osób z ADHD skupiają się głównie na uczeniu zachowań oraz ich kontroli poprzez terapie behawioralne, wsparcie psychoedukacyjne oraz farmakoterapię. Z kolei w terapii osób w spektrum autyzmu, oprócz terapii behawioralnych, stosuje się również metody wspomagające rozwój komunikacji i umiejętności społecznych.
Należy zaznaczyć, że każda osoba z zaburzeniami spektrum autyzmu, ADHD czy zaburzeniami łączonymi wymaga indywidualnego podejścia, które powinno być dostosowane do specyficznych potrzeb i możliwości danej osoby. Współpraca między specjalistami różnych dziedzin jest więc niezwykle ważna.
Bibliografia:
Autor: Kaja Jachimska, psycholog
