Dlatego też tak ważna jest wczesna diagnostyka dziecka dająca możliwość wychwycenia ewentualnych nieprawidłowości rozwojowych na jak najwcześniejszym etapie oraz wdrożenia wczesnej terapii dzięki czemu jest ona bardziej skuteczna.
Ocena Globalnych Wzorców ruchowych (GMs) jest niezwykle czułym i dokładnym narzędziem diagnostycznym stworzonym przez dr. Heinza Prechtla na przełomie lat 80 i 90 XX wieku, które polega na obserwacji wzorców motoryki spontanicznej dziecka. Ruchy globalne można zaobserwować u dziecka już w wieku płodowym od 9 tygodnia życia i utrzymują się one do końca 2 miesiąca życia po porodzie, są to tzw. ruchy wijące – Writhing Mowements (WMs). Następnie między 3 a 6 miesiącem życia pojawiają się ruchy drobnookrężne – Fidgety Movements (FMs). Prezentują się one w określony i charakterystyczny sposób u każdego prawidłowo rozwijającego się dziecka. Na tej podstawie jesteśmy w stanie ocenić czy mózg niemowlęcia rozwija się w sposób prawidłowy czy też nie.
Ocena globalnych wzorców ruchowych jest metodą całkowicie nieinwazyjną, która polega na bezpośredniej obserwacji, lub analizie nagrania video, motoryki spontanicznej dziecka w trakcie okresu czuwania. Ocenie zostaje poddawana szeroko pojęta jakość ruchów wykonywanych przez dziecko tj. ich prędkość, zakres, amplituda, natężenie oraz zaangażowanie poszczególnych części ciała. Już po kilkuminutowej obserwacji można ocenić prawidłowość prezentowanych przez niemowlę wzorców ruchowych.
Prawidłowe ruchy globalne to takie, które obejmują całe ciało dziecka, mają charakter przede wszystkim złożony i różnorodny, czyli taki którego nie można przewidzieć. Stopniowo się rozpoczynają, narastają w swojej intensywności, sile i prędkości aby następnie stopniowo się zakończyć, po czym cały cykl zaczyna się do nowa. Ważne są tutaj elementy rotacji i płynności ruchu.
Ruchy drobnookrężne – Fidgety – są ruchami niewielkimi charakteryzującymi się średnią prędkością i zmiennym przyspieszeniem, wyrażone w szyi, tułowiu i kończynach. Prawidłowo występują one cały czas w stanie czuwania dziecka z wyłączeniem okresu płaczu. Ich obecność najczęściej świadczy o prawidłowym rozwoju dziecka. W miarę ich ustępowania po 20 tygodniu życia niemowlęcia rozpoczynają się ruchy intencjonalne.
Nieprawidłowe ruchy globalne to takie, które charakteryzują się małą różnorodnością, są powtarzalne i przewidywalne. Wśród nich wyróżniamy:
Ocena Globalnych Wzorców Ruchowych metodą Prechtla ma wysoki potencjał prognostyczny w zakresie zaburzeń neurorozwojowych u wcześniaków i niemowląt. Umożliwia ona wczesną identyfikację niemowląt obarczonych podwyższonym ryzykiem rozwinięcia mózgowego porażenia dziecięcego, niewielkich deficytów neurologicznych, zaburzeń poznawczych, zaburzeń zachowania czy zaburzeń ze spektrum autyzmu.
Dlatego też warto udać się na konsultację do wykwalifikowanego fizjoterapeuty, który w oparciu o diagnostykę metodą Prechtla będzie w stanie ocenić prawidłowość rozwoju dziecka już od pierwszych tygodni jego życia. Szybka i rzetelna diagnoza jest kluczowa dla podjęcia wczesnej interwencji, umożliwiając przy tym wdrożenie skutecznej terapii mającej na celu jak najlepsze wsparcie rozwoju ruchowego niemowlęcia.
Bibliografia
Ostrzyżek-Przeździecka, Katarzyna, et al. „Ocena globalnych wzorców ruchowych, część II: wykorzystanie oceny globalnych wzorców ruchowych w prognozowaniu wystąpienia mózgowego porażenia dziecięcego–przegląd zakresu literatury.” Aktualn Neurol 21 (2021): 204-216.
Eliks, Małgorzata, and Ewa Gajewska. „Wczesna diagnostyka mózgowego porażenia dziecięcego. Czy jest możliwa już w pierwszym półroczu życia?.” Neurologia Dziecięca 28.57 (2019): 29-33.
Aizawa, Carolina Yuri Panvequio, et al. „The general movement checklist: A guide to the assessment of general movements during preterm and term age.” Jornal de Pediatria 97 (2021): 445-452.
Einspieler, Christa, et al. „The general movement assessment helps us to identify preterm infants at risk for cognitive dysfunction.” Frontiers in psychology 7 (2016): 406.
Einspieler, Christa, and Heinz FR Prechtl. „Prechtl’s assessment of general movements: a diagnostic tool for the functional assessment of the young nervous system.” Mental retardation and developmental disabilities research reviews 11.1 (2005): 61-67.
Autor: Maria Wąsala – Stańczak
